Tashmë udhëheqja e Grenlandës, e cila konsiderohet një rajon autonom nën ombrellën e Danimarkës dhe qytetarët e së cilës i përkasin Bashkimit Evropian, u takua me mbretin Frederik në Kopenhagë për çështjen më të zëshme të ditëve të fundit.
Trump nga ana tjetër është deklaruar i gatshëm të përdorë edhe mjete ushtarake apo ekonomike për të marrë ishullin me të madh në botë.
Shumë po pyesin pse Trump dëshiron të fitojë kontrollin e Grenlandës. Arsyet e Trump për Grenlandën janë ekonomike dhe ushtarake.
Si fillim, ai ofron lidhjen më të shkurtër midis SHBA-së dhe Evropës.
Kjo i jep SHBA-së dorën e epërme ushtarakisht pasi synon të forcojë praninë e saj në ishull, ku tashmë ka një bazë, për të kompensuar kërcënimet e paraqitura nga anijet kineze dhe ruse të vendosura në zonën më të gjerë.
Ishulli është gjithashtu i pasur me minerale, duke përfshirë shkëmbinj të rrallë që përdoren për prodhimin e baterive, të cilat janë bërë më të aksesueshme për shkak të ndryshimeve klimatike dhe shkrirjes së akullit.
Megjithatë, kjo nuk është hera e parë që SHBA-të i kanë vënë syrin Grenlandës, pasi u përpoqën pa sukses ta blejnë atë të paktën dy herë në 1867 – kur SHBA bleu Alaskën nga Rusia – dhe në 1946 menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore.
Gjithashtu në vitin 1951 SHBA nënshkroi një marrëveshje me Danimarkën duke premtuar se do të mbronte Grenlandën në rast të një sulmi. Disa ekspertë thonë se tani janë amerikanët ata që paraqesin kërcënimin – që është një oksimoron duke pasur parasysh praninë ushtarake amerikane në ishull.
Në çdo rast, këto janë ujëra të paeksploruara.
Reagimet evropiane për këtë çështje ishin të forta, jo nga Bashkimi Evropian në tërësi, por nga Gjermania dhe Franca.
“Kufijtë nuk duhet të ndryshohen me dhunë. Ky parim vlen për çdo vend qoftë në Lindje apo në Perëndim”, ka shkruar në llogarinë e tij “X” kancelari gjerman Olaf Scholz, i cili po përgatitet për betejën zgjedhore të 23 shkurtit që ka të ngjarë të çojë në daljen e tij nga kancelaria.
Kjo u pasua nga ministri i Jashtëm i Francës, Jean-Noel Barot, i cili tha në radion franceze se “nuk ka mundësi që Bashkimi Evropian të lejojë shtetet e tjera, çfarëdo qofshin ato, të sulmojnë kufijtë e tij”.
Edhe Danimarka, përmes ministrit të Jashtëm Lars Løkke Rasmussen, po përpiqet të zbusë gjërat.
“Unë kam pasur përvojat e mia me Donald Trump dhe e di gjithashtu se nuk duhet ta thuash vetëm me zë të lartë mendimin tënd.”
Aktet ekuilibres Trump-Evropë
E vërteta është se ky është një akt balancues diplomatik për Danimarkën dhe Bashkimin Evropian në tërësi.
Danimarka është përballur me dëshirën e Trump për të fituar kontrollin e ishullit, por edhe me kërkesat në rritje nga lidershipi politik i Groenlandës për të fituar pavarësinë e plotë nga Danimarka.
Gjithashtu, si Danimarka ashtu edhe BE-ja nga njëra anë duhet të demonstrojnë parimin e sovranitetit të tyre dhe në të njëjtën kohë duhet të ruajnë dhe ndërtojnë një marrëdhënie konstruktive me SHBA-në e cila është edhe aleate në NATO.
Donald Trump nuk është i vetmi që shkakton shqetësim tek evropianët. Politika e jashtme, duke ndërhyrë sipas mënyrës së tij në çështjet politike në Evropë, duke treguar mbështetjen e tij për persona apo parti, si partia e ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD) apo duke sulmuar kryeministrin britanik, Keir Starmer, siç bën Elon Musk.
Me interes nuk janë vetëm ato që thotë Musk, por edhe ato që nuk thotë.
Sepse “heshtja selektive” e tij për një sërë çështjesh dhe refuzimi i tij për të kritikuar vende dhe liderë të veçantë, si Rusia dhe Kina, fsheh diçka.
Dhe këtu qëndron dilema, si mund të merren evropianët me të pa zemëruar Trump, por edhe vetë Musk.
Pse roli i Musk është kaq i rëndësishëm?
Musk nuk është një aleat i thjeshtë i presidentit amerikan. Ai është njeriu më i pasur në planet, zotëron një sërë biznesesh në mbarë botën, por edhe një rrjet komunikimi dhe rrjetesh sociale.
Gjithashtu, fakti që ai po merr një rol në qeveri si kreu i Agjencisë së Efektivitetit të Qeverisë, do të thotë se askush nuk mund ta dijë kur Musk flet apo Trump, dhe se cila do të jetë dinamika e kësaj marrëdhënieje, veçanërisht nëse ka konflikt interesash.
Askush nuk mund të thotë me siguri nëse Musk thjesht po përpiqet të testojë ujërat pa u shfaqur Trump apo po harton axhendën e tij.
Durimi i liderëve të huaj, shumë prej të cilëve janë aleatë tradicionalë të SHBA-së, është duke u testuar. Nga kryeministri britanik Keir Starmer, tek Emmanuel Macron, kryeministri norvegjez dhe sigurisht lidershipi politik gjerman. Në Evropë, si në SHBA, shumë qytetarë besojnë se gjendja e tyre e rëndë ekonomike është për shkak të politikave të dështuara të qeverive të tyre për të dhënë zgjidhje dhe për të parandaluar imigracionin.
Të tjerë besojnë se ndërhyrjet e Musk synojnë të fitojnë një rol më të fortë politik për forcat që Trump i konsideron më miqësore.
Ajo që e bën edhe më të vështirë detyrën e europianëve është fakti se kjo në SHBA nuk ka precedent ndaj nuk ka asnjë të përbashkët se si duhet të reagohet.
Në mandatin e parë të Trump, udhëheqësit e huaj kishin mësuar ta merrnin seriozisht presidentin amerikan, por jo fjalë për fjalë pasi shumë nga premtimet e tij të fushatës nuk u përmbushën kurrë.
Tani me shtimin e Musk gjërat ndryshojnë. Evropianët duhet të zgjedhin betejat e tyre me mençuri, pra nëse duhet të reagojnë dhe apo duhet të heshtin.
Përfshirja e Musk mund të krijojë probleme edhe brenda SHBA-së, veçanërisht për Sekretarin e Shtetit Mark Rubio dhe Këshilltarin e Sigurisë Kombëtare Michael Waltz, pasi nuk do të jetë plotësisht e qartë se çfarë axhende dhe interesash duhet t’i shërbejnë.
E vetmja gjë që është e sigurt është se do të duhet pak kohë për të parë, është se si do të lëvizin dyshja Trump dhe Musk pas marrjes së pushtetit dhe për të përshkruar politikat e tyre.
Gjuhët e këqija tashmë duan që presidenti i ardhshëm të deklarojë privatisht pakënaqësinë e tij me “prezencën e fortë skenike” të Musk, megjithëse publikisht Trump e lavdëron atë.
