Irani u kap në befasi kur Izraeli kreu sulme në orët e para të mëngjesit të së premtes. Tani lufta është në ditën e saj të katërt dhe Irani vazhdon të jetë i zënë në befasi dhe nuk është në gjendje t’u përgjigjet sulmeve. Pse Irani po tronditet kaq shumë nga një luftë që është diskutuar prej kohësh?
Një ditë para sulmeve të Izraelit, kreu i Trupave të Gardës Revolucionare Islamike të Iranit, Hossein Salami, kishte thënë se vendi i tij ishte “plotësisht i përgatitur” për çdo skenar.
Por nisja e luftës tregoi se nuk ka qenë i përgatitur.
Salami u vra në sulmet e para izraelite, së bashku me komandantë të tjerë kyç. Edhe pse Irani i zëvendësoi komandantët shpejt, iu deshën orë të tëra që raketat e tij balistike të ishin gati për lëshim.
Arsenali raketor i Iranit
Shkatërrimi i arsenalit raketor është një goditje e madhe për Iranin. Pa raketat balistike, Irani nuk duket se ka një mënyrë të mirë për të sulmuar Izraelin.
Irani ka të ngjarë të ketë pasur mijëra raketa të afta për të arritur Izraelin. Ai e ka rritur llojin dhe cilësinë e këtyre raketave me kalimin e viteve. Disa nga këto raketa mund të dërgoheshin edhe te milicitë e mbështetura nga Irani në Irak për t’u lëshuar drejt Izraelit. Megjithatë, Irani ka ende një numër të kufizuar raketash me rreze të gjatë veprimi. Ndërsa disa nga depot dhe stoqet e raketave shkatërrohen, numri i tyre zvogëlohet. Ndërsa eliminohen lëshuesit, është më e vështirë t’i pozicionosh ato për lëshim.
Pse një vend do të mbështetej vetëm te raketat e tij për një luftë? Asnjë luftë në histori nuk është fituar vetëm nga raketat.
Rusia ka përdorur raketa dhe dronë të stilit iranian për sulme ndaj Ukrainës, dhe Rusia nuk e ka fituar luftën. Irani gjithashtu ka arsenalin e tij të dronëve për sulme ndaj Izraelit. Këto janë dronë relativisht të vegjël, dhe gjithashtu nuk duket se përbëjnë një kërcënim të madh.
Shumica e dronëve iranianë janë rrëzuar gjatë rrugës për në Izrael. Edhe nëse Irani ka mijëra prej tyre, duket se krahët e dronëve janë prerë.
Dështimi i Iranit për të kuptuar luftën në të cilën po hynte është një dështim historik. Irani kishte kërcënuar ta shkatërronte Izraelin për vite me radhë. Megjithatë, nuk dukej se kishte gjetur mënyrën se si ta bënte këtë.
Humbja e një “hyrjeje” në Izrael
Pasi Izraeli e dobësoi Hezbollahun në vitin 2024, Irani nuk i ndryshoi llogaritjet e tij. Hezbollahu supozohej t’i siguronte atij një vijë fronti me Izraelin, pjesë e një lufte shumëfrontëshe që përfshinte Hamasin, Huthitët dhe grupe të tjera, të tilla si milicitë në Irak. Pa frontin e Hezbollahut, Irani kishte më pak mundësi.
Kur regjimi i Asadit ra më 8 dhjetor 2024, Irani humbi një tjetër aleat kyç në rajon. Pa Asadin dhe Hezbollahun, Irani nuk ka kufij të drejtpërdrejtë me Izraelin. Irani është përpjekur të vendosë grupe përfaqësuese në Bregun Perëndimor dhe mbështeti sulmin e Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor. Megjithatë, Hamasi është më i dobët dhe grupet përfaqësuese në Bregun Perëndimor, siç është Xhihadi Islamik Palestinez, janë gjithashtu më të dobëta. Irani është përpjekur gjithashtu të kërcënojë Izraelin nëpërmjet Jordanisë. Megjithatë, nuk ka pasur sukses.
Irani ka një forcë detare dhe ajrore relativisht të dobët. Këto nuk mund të përballen me arsenalin e Izraelit. Ushtria e Iranit mund të jetë e madhe, por nuk mund të arrijë në Izrael.
Gjatë luftës Iran-Irak, Irani u zu gjithashtu në befasi nga pushtimi i Sadam Huseinit në vitin 1980. Irani u mbështet në sulmet me valë njerëzore dhe në rraskapitjen e trupave për të mposhtur ushtrinë superiore irakiane. Ai gjithashtu kreu atë që u quajt “lufta e qyteteve”, duke sulmuar qytete irakiane, siç ka bërë tani me Izraelin. Ai gjithashtu sulmoi anije në Gjirin Persik. Megjithatë, Izraeli nuk është Iraku. Nuk është një shtet në vijën e frontit me Iranin. Irani nuk mund të mbështetet në thellësinë e tij strategjike dhe fuqinë njerëzore.
Izraeli e kuptoi kërcënimin iranian dhe bëri planet e tij ndaj Iranit, që u konsiderua një kërcënim i “rrethit të tretë”. Së bashku me Hezbollahun, Irani shihej si armiku kryesor.
Izraeli e mbivlerësoi Iranin
Ndërsa Izraeli e nënvlerësoi Hamasin, ai mbivlerësoi Iranin dhe planifikoi se si ta mposhtte regjimin. Ai gjithashtu kreu fushatën midis luftrave në Siri për të dobësuar përpjekjet e Iranit për të transferuar armë në Siri dhe Hezbollahun midis viteve 2015 dhe 2024. Kur Assadi ra, krahu i Iranit në Siri u shemb.
Dështimi i Iranit për ta kuptuar këtë luftë nuk është unik në histori. Vendet kanë hyrë në luftëra në të kaluarën dhe janë habitur nga armiqtë e tyre. Për shembull, Santa Anna e Meksikës humbi si në Luftën e Pavarësisë në Teksas ashtu edhe në Luftën SHBA-Meksikë në shekullin e 19-të. Arroganca e Santa Annës çoi në disfatë. Përveç kësaj, Spanja hyri në Luftën Spanjollo-Amerikane në 1898, duke supozuar se mund t’i përballonte edhe Marinën dhe forcat e armatosura të SHBA-së. Ishte e habitshme kur SHBA-të mundën marinën dhe ushtrinë spanjolle në Kubë dhe Filipine.
Ka edhe shembuj të tjerë. Ndoshta më i përshtatshmi për situatën tonë është Perandoria historike Persiane, me forcën e saj shpesh të mbivlerësuar. Ajo u mund nga grekët disa herë. Më e keqja ndodhi kur Aleksandri i Maqedonisë pushtoi Perandorinë Persiane dhe e ndoqi udhëheqësin e saj deri në Baktria në Azinë Qendrore në shekullin e 4-të para Krishtit. Irani nuk është Perandoria moderne Persiane, por ka aspekte të arrogancës së Dariusit III, udhëheqësit persian që humbi ndaj Aleksandrit.
Lufta me Iranin tani hyn në një fazë të re, ndërsa forca raketore dhe e dronëve të Iranit është dobësuar . Irani mund të rezistojë dhe të vazhdojë të luftojë. Izraeli nuk mund të sjellë një ushtri në Teheran. Irani gjithashtu mund të kërkojë një marrëveshje, ose regjimi i Iranit mund të dobësohet nga brenda.
Luftërat zakonisht nuk fitohen vetëm nga ajri. Por ka përjashtime. Në vitin 1999, SHBA-të dhe NATO-ja arritën të mposhtnin serbët gjatë luftës në Kosovë duke përdorur kryesisht fuqinë ajrore. Megjithatë, kishte mundësi për një pushtim tokësor nëse fushata ajrore dështonte. SHBA-të dhe një koalicion i madh vendesh e mposhtën kryesisht ushtrinë e Sadamit në vitin 1991 duke përdorur fuqinë ajrore, dhe më pas një fushatë të shkurtër tokësore. Megjithatë, fuqia ajrore nuk u solli nazistëve fitoren kundër Anglisë gjatë Betejës së Britanisë. Vetëm fuqia ajrore nuk është gjithmonë e mjaftueshme.
Pyetja për Iranin është pse nuk arriti ta kuptonte fushëbetejën moderne.
A nuk e pa që dronët e tij nuk po i japin fitoren Rusisë në luftën me Ukrainën? Dronët dhe raketat nuk fitojnë luftëra. Pse mendoi Irani se mund ta dekurajonte Izraelin pasi e kërcënoi për kaq gjatë?
A mendoi se SHBA-të apo të tjerët do ta bënin Izraelin të tërhiqej nga një sulm?
A ishte Irani aq i përgatitur që kërcënonte dhe nuk mendonte se dikush tjetër mund ta kërcënonte?
Në historinë e luftës, gabimi i Iranit duket se është një gabim që do të shënohet në librat e rekordeve.
