Shkruar nga Afrim Imaj
Ajo që nuk është shfaqur publikisht, është rezervuar në dosjet e sekretit të Arkivit Qëndror, nuk ka të dhënat e Arkivit të Shtetit. Në të bëhet me dije se ende pa u familjarizuar mirë me kreun e kryeministrit dhe të vendit të vendit, Enver Hoxha urdhëron në dhjetor të vitit 1945, formimin e një komisioni zyrtar për detyrën e një personi të ri kombëtar. Në kushtet e reja, porosiste kreu i shtetit, duhet një tjetër tjetër për Shqipërinë e re, ku t’i këndohet partisë, social, atdheut, revolucionit, Moskës, Stalinit. Një himn pak a shumë si ai i Internacionales(!) Sprova e parë rezultoi e pasuksesshme. Si vargjet e Skënder Luarasit dhe muzika e Kristo Konos, pajisja “Ok”-it të komisionit zyrtar, s’mundën të kalojnë klasën për të zyrtarizuar zëvendësimin e tij kombëtar.
ende, Hoxha nuk do të mjaftohej me kaq. Në vitin 1954, me një tjetër urdhër të tij u ngrit një tjetër komision për të shpallur konkursin e radhës për tekstin dhe muzikën e tij të republikës. Kjo radhë, komisioni ishte besuar për të shkuar në radhët e tij, Nexhmije Hoxha, asokohe drejtoreshë e Agjitropit të Partisë dhe Liri Belishovës, sekretare e Komitetit Qendror të Partisë. Po ndodhi që edhe ky herë produkti i përzgjedhur ishte i dukshëm për të realizuar qëllimin. As vargjet e Andrea Varfit dhe as poezia me autorë treshen Llazar Siliqi-Fatmir Gjata-Vandush Vinçani (poezi me tre autorë(!), nuk ka përfunduar ligjërimin e Asdrenit.
Sipas porosisë së tij, Këshilli i Ministrave në bashkëpunim me Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve, shpall një konkurs ku morën pjesë në zë të krijuesve shqiptarë, duke filluar nga Ismail Kadareja, Çesk Zadeja, Fatos Arapi, Nikolla Zoraqi, Pjetër Gaci e deri. tek më i riu, Xhevahir Spahiu. Në epilogun e procesit disamujor, komisioni artistik paraqiti para organit vendimmarrës (alias Byroja Politike) tri alternativa për modelin e tij të ri: Krijimin e Nikolla Zoraqit, aty të Çesk Zadesë dhe baladën e Pjetër Gacit, “Për ty Atdhe”. Përfundimisht, edhe kjo nuk është konkretisht për ndryshimin e tij të flamurit. Nuk dihen pse kupola e arsyet rrëzohet tri alternativa e përzgjedhur nga komisioni artistik.
Egziston ndërkaq në arkivin e KQ të Partisë një dosje me korrespodencën shkresore të Enver Hoxhës me Mehmet Shehun, Kryeministër i kohës, në fillim të procesit. Përtej shtjellimeve të tjera me objektet e revolucionarizimit të shkollave, për të cilat bëhen fjalë në dokumente, dallohen në të, dukshëm, që ndajnë me njëri-tjetrin dy krerët e lartë për himnin e flamurit. Për Shehun, Kryeministrin më jetëgjatë të jetët komunist, ka ardhur koha, bile është vonë, që studentët të shkojnë në internacionale, se është turp të këndojnë me himnin e Zogut(!) Sakaq, për Hoxhën që e mirëkupton në thelbin e mëtejshëm të varrit. për një tjetër të Republikës, kërkesa është e drejtë, por zëvendësimi duhet të bëhet në kohë dhe pak zhurmë. Më poshtë po zbardhim të plotë shkëmbimin e mendimeve midis njerëzve të pushtetshëm të pushtetit komunist…
Shehu: Turp që vazhdonmë me himnin e Ahmet Zogut
“Internacionale duhet të jetë kënga e parë që duhet të mësohet në shkollat tona, duke filluar që nga klasa e parë”. Kështu shkruan Mehmet Shehu, ish-Kryeministër i kohës, në raportin e përbashkët për Komitetin Qendror të Partisë në shkurt të vitit 1969, “Mbi revolucionarizimin e shkollës së mesme të shkollës 8-vjeçare të arsimit të përgjithshëm”. As më pak dhe si më shumë, platforma e reformës së parashtruar nga Këshilli i Ministrave në fushën e arsimit, siç artikulon Shehu, filloi nga ndryshimi i gjendjes, ku “asnjë nga nxënësit, madje si studentë të pedagogëve, nuk dinë të këndojnë dhe Nuk e njohin melodinë dhe fjalët e Internacionales, që duhet të jetë këngë e parë që duhet të mësohet në shkollat tona, duke filluar që nga klasa e parë”. numri dy i qendrës i propozon Komitetit Qendror për të realizuar procedurat e nevojshme që të rikthehet në shkollën “Himni i flamurit”, jo ai i vjetri, por një himn i ri me frymë revolucionare. “Duhet të shpresoj, nënvizon në raportin Shehu, që poetët dhe kompozitorët tanë të ndërtojnë së shpejti, të kenë deri në jubileun e 25-vjetorit të çlirimit të atdheut Himnin e Republikës, se është turp që nuk ka ende një gjë të tillë. saktë, por vazhdonmë me atë të vjetrin e mbretit Zog”. Çuditërisht, njeriu që drejtonte qeverinë e mbant, i njohur nga kalemxhinjtë e oborrit si erudit i madh, nuk njihte qartësinë e tij. E vetmja gjë që qëndron në atë, është për vjershërimit të nxënësve dhe studentëve, melodia revolucionare e këngës, me çfarë duhet të mbushet një ditë e re në shkollat shqiptare…
Enveri: Një himn të ri pa zhurmë
I njohur me platformën e revolucionarizimit të shkollës me firmën e Mehmet Shehut ku propozohet një krijues i tij i ri, Enver Hoxha që ka provuar disa herë zëvendësimin e tij, i frikësuar me takt veten e tij Kryeministrit për shprehjen e pasaktë të tij lidhur me mua. e Hymnit të flamurit dhe po aty i shprehet se ideja për një tjetër të Republikës, është e drejtë dhe në kohë. ”Mendoj mos ta thuaç çështjen e ‘Himnit të flamurit’ në atë formë, o shkruan Hoxha Kryeministrit Shehu, se do merret shtrembër, pse ay ka qenë edhe para Zogut. Për himn të ri, po, është drejt, me kohë dhe pa zhurmë, ky do të zëvendësohet”. Në ato pak rreshta që kreu i akuzon për vartësin e tij, njeriun që i ka besuar drejtimin e Këshillit të Ministrave, ka vlerën e përgjegjësisë për historinë e tij, ka skicuar telegrafisht projektimin, sipas të cilit mund të procedohet për himnin e tij. Republika, duke mbajtur të përmbajtjes së kësaj sfide, e konsumuar tashmë nga koha në nivelet e larta të vendimmarrjes politike. Një himn nuk u realizua asnjëherë, që nuk është në dispozicion të herëpashershme të autoriteteve zyrtare dhe preokupacionit të veçanta të Hoxhës. shkurt, letërkëmbimi i me Mehmetin në të vitit 1969, dëshmon shpërfilljen e tire për himnin e flamurit dhe veprimet e dështuara për të bërë një himn të tipit të Internacionales, ku të himnizohej revolucioni proletar dhe Partia e Punës.
