Historia e vajzave ruse të martuara me djem shqiptarë, që braktisën atdheun e tyre për hir të dashurisë dhe përfunduan të persekutuara nga regjimi komunist shqiptar, do të jetë në qendër të dokumentarit “Për hir të dashurisë”, që do të shfaqet premierë në “Ditët e Kujtesës 2025”.
Ky dokumentar, nën regjinë e Rezart Shehut dhe me skenar të Blerina Gjokës, sjell rrëfimet tronditëse të grave ruse që, duke përballuar dashurinë dhe ndjekjen e një jete më të mirë në Shqipëri, kaluan një periudhë të tmerrshme në duar të një regjimi të pamëshirshëm.
Ato u burgosën, u ndanë nga familjet e tyre dhe përjetuan persekutimin politik, duke iu shtuar kështu një tjetër dimension vuajtjesh të shumta që shkaktoi komunizmi.
Një histori dashurie dhe sakrifice
Një nga protagonistet e këtij dokumentari është Elena Çami, e cila kujton me ngazëllim momentet e para të dashurisë me një djalë shqiptar, që pas shumë peripecish dhe sakrificash e çuan në Shqipëri, për të filluar një jetë të re.
“Jam lindur në Moskë, në vitin 1932, mbarova gjimnazin, pastaj shkova në Universitet, në 1955 mbarova dhe erdha në Shqipëri”, tregon Elena Çami, ndërsa rikujton momentet e ndërlikuara të kaluara në Shqipëri.
Në mes të periudhës së ftohtë të Luftës së Ftohtë dhe tensioneve politike, shumë vajza ruse u lidhën me djem shqiptarë, një fenomen që shpesh shpërfaqte dashuri të sinqerta, por që e kishte të vështirë të mbijetonte nën presionin e një shteti të rreptë.
Ky dokumentar shpalos ndjeshmërinë dhe ndërlikimet që ato përjetuan, duke mbajtur një balancë mes dashurisë për një tjetër dhe një regjimi që shpërfillte çdo ndjenjë personale.
Skenaristja Blerina Gjoka tregon sfidat e realizimit
Skenaristja Blerina Gjoka, e cila ka drejtuar këtë projekt me shumë kujdes, shpjegon vështirësitë e gjetjes së dëshmive autentike për këtë periudhë të errët.
“Ishte një punë shumë sfiduese, sepse bëhet fjalë për një periudhë të viteve ’50-’60 dhe kisha dyshimet e mia se nuk do të gjeja dëshmitarë të gjallë. Por fati më ndihmoi që të gjeja dy gra ruse që janë akoma gjallë,” thotë Gjoka, e cila pas shumë mundimesh dhe kërkimesh arriti të prezantojë historitë e atyre që kanë kaluar peripecitë më të rënda të regjimit.
Mbështetje nga KAS dhe Kujto.al
Dokumentari “Për hir të dashurisë” është mbështetur nga KAS dhe Kujto.al, dy institucione që janë angazhuar të kujtojnë dhe të mbajnë gjallë historitë e të përndjekurve nga regjimi komunist.
Agron Shehaj, themeluesi i Kujto.al, shprehet se ky projekt është një nga arritjet më të mëdha për të ruajtur kujtesën historike të viktimave të komunizmit.
“Kjo është një nga gjërat që më bën më shumë krenar, sepse çështja e kujtesës së krimeve të komunizmit ka qenë një nga çështjet më të injoruara në Shqipëri,” thotë Shehaj.
Të burgosura për dashurinë
Një aspekt tjetër i dokumentarit është përjetimi i shkatërrimit të jetëve të këtyre grave, që jo vetëm u persekutuan për dashurinë e tyre ndërkombëtare, por gjithashtu u detyruan të përballen me një sistem që nuk priste kurrfarë lidhjesh apo lidhjesh “të dyshimta” për individët nga jashtë.
Shumë nga ato u burgosën, u ndanë nga familjet dhe kaluan vite të tëra nën presion dhe tortura.
Një nga tregimet më prekëse është ai i Valentinës Buci, e cila kujton se si e njohu për herë të parë djalin shqiptar, Pandi, në vitin 1958, kur studentët shqiptarë erdhën në Moskë. “Në 1958 erdhën studentët nga Shqipëria, filluan studimet.
Pandi arriti të afrohej me mua dhe më tha a ka mundësi të vallëzojmë. Kështu filluam të dilnim.
Shkonim bashkë kudo,” rrëfen Valentina, duke e pasqyruar një lidhje që filloi në një kohë dhe vend të paimagjinueshme, por që do t’i sillte asaj dhe të dashurit të saj një jetë të mbushur me sakrifica dhe mundime.
Një pasqyrë për një histori të harruar
Për hir të dashurisë është një dokumentar i rëndësishëm që sjell në vëmendje historinë e një grupi grash që e panë dashurinë si një mundësi për të ndërtuar një të ardhme më të mirë, por që fatkeqësisht u bënë viktima të një regjimi të dhunshëm që gjithçka e konsideronte si një kërcënim për pushtetin e tij.
Ky dokumentar është një mundësi e rëndësishme për të kujtuar dhe për të reflektuar mbi vuajtjet e atyre që, për një arsye apo tjetër, u gjetën nën hijen e komunizmit.
