Me vizitën në Kosovë të enjten dhe të premten, drejtori i Agjencisë Qendrore të Inteligjencës amerikane (CIA), William Burns, përfundoi turneun disaditorë në rajonin e Ballkanit Perëndimor, gjatë së cilit vizitoi edhe Bosnjën e Hercegovinën dhe Serbinë.
Duke marrë parasysh agresionin rus në Ukrainë dhe konfliktin në Lindjen e Mesme, nuk mund të thuhet se ishte i pritshëm qëndrimi i një zyrtari të lartë amerikan në zonën e Ballkanit Perëndimor.
Pas largimit të shefit të CIA duket se kanë mbetur shumë të panjohura për vizitën e Burns në këto shtete.
Fillimisht, duhet thënë se Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova nuk i fshehën detajet e vizitës së Burns – dihet se me kë ka biseduar si në Sarajevë ashtu edhe në Prishtinë, pra dihet pak a shumë se për çfarë kanë biseduar. Nga ana tjetër, vizita në Beograd mbeti plotësisht e fshehur – askush në Serbi nuk e konfirmoi as vizitën e Burns, me kë dhe çfarë bisedoi shefi i CIA-s në Beograd.
“Ajo heshtje është shumë simptomatike – kemi inçizime nga Sarajeva, kemi pamje të Burns në Prishtinë, në Beograd, le që nuk ka pamje, por as edhe një fjalë. Madje është paradoksale që agjencia shtetërore Tanjug të njoftojë për ardhjen e Burns duke cituar Radion Evropa e Lirë. Natyrisht, kjo është një heshtje e orkestruar dhe atëherë mund të shtrojmë pyetjen pse vizita e një prej zyrtarëve më të lartë amerikanë në Beograd në vitet e fundit është injoruar kaq dukshëm ”, thotë analisti politik Boshko Jakshiq.
Ndonëse nuk bien dakord për vlerësimin e të gjitha detajeve të vizitës së Burns në Ballkanin Perëndimor, analistët e Zërit të Amerikës në gjuhën serbe pajtohen se ata që folën me drejtorin e CIA-s në emër të Serbisë nuk u pëlqyen shumë rezultatet e diskutimeve.
“Kjo tregon se zyrtarët në Beograd sigurisht nuk janë të kënaqur me rezultatet e atyre bisedimeve, sepse po të ishin, si do ta ndanin me opinionin në Serbi. Dhe tani ne, opinioni në Serbi, na mbetet të hamendësojmë se në çfarë drejtimi dhe cilat janë mesazhet që Burns u dërgoi zyrtarëve në Beograd. Sido që të jetë, fakti që zyrtarët nga Beogradi nuk po bëjnë asnjë njoftim për atë bisedë është shqetësues – tregon sipas të gjitha gjasave janë dërguar disa mesazhe përfundimtare në lidhje me krizën në Bosnje dhe Hercegovinë dhe Kosovë ”, thotë gjenerali në pension, Momir Stojanoviq drejtor i Agjencisë së Sigurisë Ushtarake (VBA) në një intervistë për Zërin e Amerikës.
Jakshiq kujton se presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, pëlqen të lavdërohet se me kë është takuar, duke e postuar kështu në llogarinë e tij në Instagram. Ndryshe këtë herë, takimi me Burns mbeti krejtësisht jashtë syve të publikut, thekson Jakshiq.
“ Kësaj radhe, së pari, nuk e dimë nëse ai është takuar edhe me Burns dhe do të ishte më se normale që presidenti i Serbisë të takohej me kreun e CIA-s. Por edhe përtej kësaj, sigurisht e dimë se ajo që ka ndodhur gjatë bisedës me nikoqirin zyrtar, që është kreu i BIA-s, Vladimir Orliq, i është përcjellë . Dhe sigurisht që ka shumë pyetje të pakëndshme që autoritetet serbe nuk duan t’i adresojnë publikisht ”, thotë ai.
Jakshiq i rikthehet edhe rastit kur shërbimet e inteligjencës ruse informuan udhëheqjen shtetërore serbe se gjoja po përgatitej një grusht shteti në Beograd dhe se presidenti Vuçiq mburrej me atë informacion.
Jakshiq u pyet se pse Beogradi nuk ka të njëjtat marrëdhënie me agjencinë amerikane të inteligjencës?
” Nëse donte t’u besonte shërbimeve ruse, a është i gatshëm Presidenti i Serbisë t’i besojë kreut të CIA-s, i cili duhet t’i ketë thënë në Beograd se askush, as SHBA dhe as Perëndimi, nuk po punon për të përmbysur regjimin serb, madje as vetë presidenti. Prandaj, ato përgjigje, të cilat duhet të jenë publike, u fshehën, para së gjithash, më duket mua, sepse vetë fakti që presidenti i Serbisë po flet me kreun e CIA-s, e cila prej vitesh është shpallur si komplotuesi kryesor kundër Serbisë, dhe se një takim i tillë do të pritej në mënyrë jopopullore nga një pjesë e konsiderueshme e publikut serb , thotë Jakshiq.
Kur flet për vizitën e Burns në Prishtinë dhe atë në Beograd, Momir Stojanoviq thotë se është mjaft e qartë se cilat ishin temat kryesore të atyre bisedimeve – nga çështja më aktuale e hapjes së urës në Mitrovicë.
“Unë supozoj se me autoritetet në Prishtinë temë do të jetë dialogu, gjegjësisht shkrirja e dialogut të Brukselit ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Mendoj se do të ketë edhe konotacion sigurie, duke pasur parasysh që dëgjoj se me të do të takohen edhe shefi i shërbimit inteligjent të Kosovës dhe ministri i Punëve të Brendshme të Kosovës, kështu që do të ketë një varg çështjesh që kanë të bëjnë me sfidat e sigurisë. , rreziqet dhe kërcënimet në këtë pjesë të Evropës ”, thotë Stojanoviq.
Çështja e Bosnjës
Sipas shumë opinioneve, në Serbi, çelësi i vizitës së Burns në Ballkan ishte Bosnja dhe Hercegovina dhe paqëndrueshmëria që ekziston atje. Ish-kreu i Agjencisë së Sigurisë Ushtarake (VBA) thekson se kur bëhet fjalë për Bosnje-Hercegovinën, Amerika po monitoron nga afër se çfarë po ndodh atje dhe kërkon që problemet atje të zgjidhen.
“Para së gjithash, kam parasysh problemet në vend dhe ato që lidhen me respektimin e Marrëveshjes së Dejtonit, pastaj disa njoftime nga lideri i Republikës Srpska se nëse vazhdon rënia e Marrëveshjes së Dejtonit, ata duhet të konsiderojnë shkëputjen nga Bosnja dhe Hercegovina. Të gjitha këto janë çështje që potencialisht, duke përfshirë edhe këtë që ndodh në Kosovë, mund të paraqesin ngjarje të paparashikueshme për të thënë më së paku. E megjithatë kjo nuk është në interesin e SHBA-së ”, thotë Stojanoviq.
Se si dhe çfarë u diskutua në Bosnje dhe Hercegovinë mund të merret me mend edhe nga njoftimi i presidentit të Republikës Srpska Milorad Dodik në rrjetin social X.
“Republika Srpska nuk e ka kundërshtuar kurrë sovranitetin dhe integritetin territorial të BiH në përputhje me Marrëveshjen e Dejtonit dhe shkëputja nuk ka qenë kurrë politika jonë. Por Republika Srpska ka të drejtën për një luftë politike për statusin e saj, në përputhje me letrën e Marrëveshja e Dejtonit ”, tha Dodik.
“Kur flitet për trupat serbe në zonën e Ballkanit Perëndimor, fatkeqësisht ka mesazhe të shumta verbale të nxituara që më vonë rishikohen, madje edhe nga zoti Dodik. Unë personalisht mendoj se është e gabuar dhe se nuk duhet të provokojmë tensione me deklarata të tilla nxitëse, por duhet të insistojmë në respektimin e Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit.
“Fatkeqësisht, jemi dëshmitarë se kjo marrëveshje gjithnjë e më shumë po kurorëzohet dhe se gjithnjë e më shumë po bëhet një BH unitare, që sigurisht nuk i përshtatet popullit serb dhe BeH-së ”, thotë Momir Stojanoviq.
Boshko Jakshiq vlerëson gjithashtu se sfida më e madhe për Amerikën në Ballkanin Perëndimor është Bosnja dhe Hercegovina, më së shumti për shkak të veprimeve të Milorad Dodik dhe lidhjeve të tij me Moskën.
“Bosnja është ajo që përballet më drejtpërdrejt me përpjekjet destabilizuese të Rusisë në Ballkanin Perëndimor, dhe nga ajo që dimë që Burns tha në Sarajevë, paralajmërimet e tij ishin qartësisht shumë të ashpra dhe mbi të gjitha ato i referoheshin Dodikut, i cili prej vitesh ka qenë duke përçmuar procesin e Dejtonit dhe përfaqësuesin e lartë. Mprehtësia e këtyre paralajmërimeve padyshim mund të matet me reagimin e menjëhershëm të Dodikut menjëherë pas vizitës së Burns, ku ai u përpoq të zbutej në një farë mënyre dhe të thoshte – jo, unë nuk qëndroj pas secesionizmit ”, thotë Jakshiq.
Mesazhi për Moskën
Gjithashtu shtrohet pyetja nëse, përveç Sarajevës, Beogradit dhe Prishtinës, Burns në një farë mënyre i ka dërguar mesazh edhe Moskës.
E ndërsa Momir Stojanoviq beson se Burns nuk e ka bërë këtë dhe se, sipas tij, ndikimi rus në Ballkanin Perëndimor po ekzagjerohet, Boshko Jakshiq beson se një nga adresat të cilës i drejtohej zyrtari i lartë amerikan ishte Moska.
“ Motivi i parë i vizitës së Burns dhe i këtij mini-turi në rajon është bllokimi i interesave ruse. Dhe është e qartë se vetë vizita e dërgon atë sinjal. Sigurisht që u komunikua drejtpërdrejt në bisedat në Sarajevë dhe Beograd. Nuk ka arsye të tilla për Prishtinën, por sigurisht që do të mendojnë tani në Moskë, dhe nuk është e pazakontë që menjëherë, derisa Burns ishte ende në Beograd, Vuçiq priti ambasadorin rus, i cili sigurisht ishte shumë i interesuar të dëgjonte atë që amerikanët. duhej t’i thoshte asaj që këtu quhet bashkëpunim vëllazëror. Po, ky është një mesazh i drejtpërdrejtë nga Uashingtoni për Moskën që t’i mbajë gishtat të paktën pak larg nga Ballkani Perëndimor ”, thekson për Zërin e Amerikës analisti i politikës së jashtme dhe gazetari i vjetër Boshko Jakshiq.
