Donald Trump nuk do ta fitojë kurrë çmimin Nobel për Paqe. Por ai duhet të jetë një pretendent i fortë për çmimin Charlemagne i cili i jepet çdo vit personit që ka dhënë kontributin më të madh për unitetin evropian.
Presidenti i SHBA-së ka tërhequr Rusinë, ka minuar besimin në aleancën e NATO-s, ka kërcënuar BE-në me tarifa dhe ka nxitur të djathtën ekstreme në Evropë. E gjithë kjo ka pasur një efekt galvanizues në BE. Hapat themelorë drejt unitetit më të madh evropian – të ngecur për dekada tani janë duke u zhvilluar.
Ekzistojnë tre fusha kryesore për t’u parë. E para është mbrojtja evropiane; e dyta është borxhi i përbashkët evropian; e treta është riparimi i përçarjes midis Britanisë dhe BE.
Lëvizjet dramatike në opinionin publik evropian mbështesin këto zhvillime. Një sondazh javën e kaluar tregoi se 78 për qind e britanikëve e shohin Trumpin si një kërcënim për Mbretërinë e Bashkuar. Diku te 74 për qind e gjermanëve dhe 69 për qind e francezëve janë të njëjtën mendim. Në një sondazh tjetër, Franca u vlerësua si një “partner i besueshëm” nga 85 për qind e gjermanëve, ndërsa Britania mori 78 për qind, ndërsa SHBA ranë në 16 për qind.
Shumë liderë evropianë bien dakord që Amerika e Trumpit tani është një kërcënim, megjithatë pak do ta thonë këtë haptazi për arsye diplomatike. Ata gjithashtu janë me shqetësim të ndërgjegjshëm për mënyrën se si aleanca transatlantike, tani në dekadën e saj të tetë, i ka bërë ata jashtëzakonisht të varur nga mbështetja ushtarake amerikane. Kjo nuk është vetëm një çështje parash. Pavarësisht, varësitë e rrezikshme janë tek teknologjia dhe armët amerikane.
Evropianët mund të shohin sa shumë janë në vështirësi ukrainasit pas vendimit të administratës Trump për të ndërprerë flukset e inteligjencës dhe armëve. Kështu ata po ndjekin një politikë me dy shtylla. Ata kanë nevojë të shtyjnë ndarjen e mbështetjes ushtarake amerikane për sa kohë të jetë e mundur, ndërkohë që po përgatiten për atë moment sa më shpejt të jetë e mundur.
Kjo ishte logjika pas vendimit të javës së kaluar për të lejuar Komisionin Evropian të mbledhë 150 miliardë euro për të shpenzuar në industrinë e mbrojtjes të BE-së. Shpenzimet e reja do të përqendrohen kryesisht në fusha ku vendet evropiane janë veçanërisht të varura nga Amerika, si mbrojtja ajrore.
Lëshimi i borxhit të përbashkët evropian nuk është vetëm një mënyrë për të mbledhur para për mbrojtjen. Ai gjithashtu ofron mundësinë për të ndihmuar në forcimin e euros si një alternativë ndaj dollarit si monedhë rezervë globale. Kapricioziteti i administratës Trump ka bërë që të ketë një kërkesë të konsiderueshme globale për një alternativë ndaj Thesarëve të SHBA-së si një pasuri të sigurt.
Tabuja ndaj borxhit të përbashkët evropian është tradicionalisht e fortë në Gjermani. Ajo u thye pjesërisht gjatë pandemisë. Tani është e mundur që ajo të largohet. Friedrich Merz, që do të jetë kancelari i ardhshëm i Gjermanisë, gjithashtu po lëviz për të përjashtuar shpenzimet kombëtare për mbrojtjen dhe infrastrukturën nga kufizimet kushtetuese të borxhit të vendit të tij. Pavarësisht kujdesit të saj fiskal, Gjermania ka më shumë hapësirë për të marrë borxhe sesa Franca ose Britania që janë më të rënduara me borxhe.
Një formë e “Keynesianizmit ushtarak (stimuli fiskal)” mund të rikthejë ekonominë më të madhe të Europës. Siç e tha një biznesmen i njohur francez për mua, me një nuancë të dyshimtë: “Është shumë e qartë. Gjermanët nuk mund t’i shesin makinat e tyre. Kështu që do të bëjnë tanke.”
Favorshëm për Europën, Trump është duke e nxitur afrimin post-Brexit midis BE-së dhe Britanisë. Sir Keir Starmer dhe Emmanuel Macron, liderët britanik dhe francez, kanë punuar ngushtësisht për Ukrainën. Ata mund të formojnë një triadë të fuqishme me Merz.
Një mekanizëm për të rritur shpenzimet ushtarake mund të ishte një fond i ri i mbrojtjes evropiane, në të cilin Britania mund të marrë pjesë. Kjo do të kishte edhe përfitimin e ofrimit të një forme të re bashkëpunimi midis MB dhe BE që shmang hapjen e kutisë së Pandorës së Brexit-it.
Perspektiva e riparimit të dëmit të bërë nga Brexit tregon se ky nuk është vetëm një moment kërcënimi për Europën. Ky është gjithashtu një moment mundësie. Europa mund të ofrojë tani një mjedis biznesi më të qëndrueshëm se Amerika e Trumpit, një mundësi kjo që mund të pasqyrohet tashmë në performancën relative të tregjeve të aksioneve në SHBA dhe Europë.
Ndërsa administrata Trump intensifikon sulmin ndaj universiteteve amerikane, ka gjithashtu mundësi për të tërhequr kërkuesit e shquar në Evropë. Hendeku i pagave dhe parave për kërkim shkencor midis Amerikës së Veriut dhe Europës është i madh. Por shumat totale të parave të përfshira janë të vogla, krahasuar me shumat e mëdha që po shpenzohen për mbrojtje.
Do të ketë mjaft mosmarrëveshje dhe pengesa në rrugën drejt një uniteti më të madh evropian. Franca dhe Gjermania tashmë po përplasen mbi mënyrën se si fondi i ri i mbrojtjes i BE-së do të shpenzojë paratë e tij.
Çdo përplasje e tillë do të ushqejë dyshimin e atyre që thonë se Europa nuk do të arrijë kurrë ta realizojë atë. Kishte dyshime dhe pengesa të ngjashme në rrugën shpesh të pasigurt për të ngritur Komunitetin e Karkot dhe Çelikut evropian në vitet 1950 dhe monedhën e përbashkët në vitet 1990. Por liderët evropianë e arritën në fund, sepse imperativi politik për të rënë dakord ishte kaq i fuqishëm.
Të gjitha hapësirat e mëdha për unitetin evropian janë shkaktuar nga tronditjet gjeopolitike fillimisht fundi i Luftës së Dytë Botërore; më pas fundi i Luftës së Ftohtë. Tani, falë Trumpit, po shohim fundin e aleancës transatlantike. Europa iu përgjigj me forcë dhe shpikje dy sfidave të mëdha të mëparshme. Ajo mund të bëjë të njëjtën gjë edhe tani.
