Ukraina dhe Shtetet e Bashkuara kanë arritur një marrëveshje ekonomike, e cila do t’u japë kompanive amerikane akses në mineralet e rralla të Ukrainës. Lajmi u konfirmua të martën nga tre zyrtarë të lartë të Kievit, të cilët folën në kushte anonimiteti për shkak se nuk ishin të autorizuar të jepnin detaje publike mbi këtë çështje.
Edhe presidenti Trump njoftoi gjithashtu se marëveshja për mineralet e rralla është arritur mes dy vendeve.
Kievi shpreson që kjo marrëveshje të ndihmojë në sigurimin e mbështetjes së vazhdueshme ushtarake nga SHBA, e cila është jetike për Ukrainën në kushtet aktuale të luftës. Administrata amerikane nuk ka dhënë ende një përgjigje zyrtare mbi këtë marrëveshje.
Marrëveshja mund të nënshkruhet të premten, gjatë një vizite të mundshme të Presidentit ukrainas, Volodymyr Zelenskyy, në Uashington, ku pritet të takohet me Presidentin Donald Trump.
SHBA nuk ka dhënë garanci të qarta sigurie
Raportet tregojnë se, megjithëse SHBA ka shprehur gatishmëri për të bashkëpunuar me Ukrainën në sektorin e mineraleve strategjike, nuk ka dhënë ende garanci të forta sigurie për Kievin, një nga kërkesat kryesore të Ukrainës.
Presidenti Trump deklaroi të martën se, në këmbim të marrëveshjes, Ukraina do të marrë “të drejtën për të luftuar”, por nuk konfirmoi nëse SHBA do të vazhdojë furnizimin me pajisje ushtarake dhe municione.
Zëvendëskryeministrja e Ukrainës, Olha Stefanishyna, e cila ka udhëhequr negociatat, deklaroi për Financial Times se marrëveshja është “vetëm një pjesë e tablosë së përgjithshme”.
Pasuria minerare e Ukrainës
Ukraina është një nga vendet më të pasura në botë për sa i përket burimeve natyrore. Rezervat e saj minerale të provuara vlerësohen në mbi 110 miliardë tonë, duke përfshirë rreth 100 lloje të ndryshme mineralesh. Sipas Forbes Ukraine, vlera totale e këtyre burimeve mund të arrijë deri në 15 trilion dollarë.
Ndër mineralet më të rëndësishme të Ukrainës përfshihen:
Litiumi – Rezervat e vërtetuara të Ukrainës kapin mbi 33 milionë tonë, me vlerë rreth 40 miliardë dollarë. Këto depozita ndodhen kryesisht në Ukrainën qendrore dhe lindore, përfshirë rajonin e Donetsk, që është aktualisht në qendër të luftimeve.
Mangani – Ukraina renditet e para në Evropë dhe e dyta në botë për rezervat e eksploruara të manganit, me një vlerë të përafërt prej mbi 10 miliardë dollarësh.
Grafiti – Me 245 milionë tonë rezerva, Ukraina ka disa nga depozitat më të mëdha të këtij minerali në Evropë, të vlerësuara mbi 35 miliardë dollarë.
Bakri – Depozitat e bakrit mund të arrijnë deri në 30 milionë tonë, me një vlerë tregu që tejkalon 5 miliardë dollarë.
Germaniumi – Ukraina ka mbi 40,000 tonë rezerva të këtij metali të rrallë, me një vlerësim të mundshëm prej 170 miliardë dollarësh.
Interesi amerikan për titanin dhe uraniumin
Sipas The New York Times, SHBA-të kanë interes të veçantë edhe për titanin dhe uraniumin ukrainas, dy minerale kritike për industrinë e mbrojtjes dhe energjisë.
Titaniumi – Ukraina mund të ketë deri në 20% të rezervave globale të xehes së titanit, një mineral i rëndësishëm për ndërtimin e avionëve luftarakë dhe teknologjisë hapësinore.
Uraniumi – Me rreth 270,000 tonë rezerva, vlera e tregut për këtë mineral kritik tejkalon 31 miliardë dollarë.
Marrëveshja me SHBA: Fitimprurëse për të dyja palët
Marrëveshja mes SHBA-së dhe Ukrainës pritet të ketë përfitime të ndërsjella. Kompanitë amerikane do të sigurojnë akses në mineralet strategjike të Ukrainës, duke investuar drejtpërdrejt në industrinë minerare dhe duke krijuar sipërmarrje të përbashkëta. Nga ana tjetër, Ukraina do të marrë mbështetje për rimëkëmbjen ekonomike dhe, potencialisht, për garancitë e sigurisë.
Pavarësisht këtyre zhvillimeve, mbetet e paqartë nëse kjo marrëveshje do të përkthehet në një angazhim të fortë të SHBA-së për të ndihmuar Ukrainën në luftën kundër agresionit rus.
Mineralet kritike janë themeli i ekonomisë moderne dhe një faktor kyç për zhvillimin e teknologjisë së avancuar. Ato janë të domosdoshme për prodhimin e baterive elektrike, teknologjive ushtarake dhe infrastrukturës industriale, duke u bërë një element strategjik gjithnjë e më i rëndësishëm në gjeopolitikë dhe gjeoekonomi.
SHBA kërkon të reduktojë varësinë nga Kina për mineralet e rralla
Shtetet e Bashkuara po punojnë për një marrëveshje me Ukrainën për të siguruar burimet e saj minerale, me synimin për të reduktuar varësinë nga Kina, e cila aktualisht kontrollon 75% të depozitave të tokës së rrallë në botë, sipas Grupit të Investimeve Gjeologjike.
Në dhjetor, Pekini ndaloi eksportin e disa mineraleve të tokës së rrallë në SHBA, duke forcuar më tej kontrollin mbi tregun global të këtyre burimeve strategjike. Kjo lëvizje erdhi pas kufizimeve të mëparshme që Kina vendosi vitin e kaluar për eksportet drejt Shteteve të Bashkuara, duke krijuar shqetësime të mëdha në industrinë teknologjike dhe atë të mbrojtjes.
Ukraina vlerëson se rreth 5% e “lëndëve të para kritike” në botë ndodhen brenda kufijve të saj. Prandaj, Uashingtoni po përpiqet të sigurojë një marrëveshje me Kievin për të garantuar akses në këto burime strategjike, duke reduktuar më tej ndikimin e Kinës në këtë sektor.
Edhe Rusia është një vend i pasur me mineralet e rralla dhe ka interesa të fuqishme për të kontrolluar burimet natyrore të Ukrainës. Moska synon të vendosë një monopol të çmimeve së bashku me Kinën, duke rritur ndikimin e saj në tregjet globale të mineraleve strategjike.
Në një zhvillim të fundit, Presidenti Vladimir Putin deklaroi të martën se është i gatshëm t’i shesë këto minerale të rralla Shteteve të Bashkuara. Megjithatë, një pjesë e konsiderueshme e burimeve minerale të Ukrainës ndodhet në rajonet lindore të vendit, të cilat aktualisht janë nën pushtimin rus, duke komplikuar më tej situatën.
Në një kohë kur mineralet e rralla po bëhen gjithnjë e më të domosdoshme për zhvillimin teknologjik dhe mbrojtjen kombëtare, gara për kontrollin e tyre po intensifikohet. Me SHBA-në që kërkon të diversifikojë burimet e saj dhe Kinën e Rusinë që synojnë të ruajnë dominimin e tyre, mineralet e rralla pritet të jenë një nga fushat më të rëndësishme të konkurrencës globale në vitet e ardhshme.
